Fika? Waar komt die naam vandaan? Het is een vraag die we meermaals krijgen.

We haalden onze mosterd in Zweden en Finland, waar een Fika-moment deel is van de cultuur, zowel privé als op het werk. Een tijdje geleden sprak ik een ex-collega die vorig jaar besliste om in Zweden te gaan wonen en werken, en hij bevestigde dat het werk in zijn bedrijf rond 15u effectief even neergelegd wordt voor een moment van sociale binding met de collega’s. Collega’s vertellen, andere collega’s luisteren, er is oprecht interesse in elkaars verhaal en er worden nieuwe connecties gemaakt. En dit allemaal onder het genot van een koffietje, een thee en eventueel iets zoet. Ja, het is een (bewuste) koffiepauze, en JA, het is zoveel meer dan dat! En jawel, na de bewuste pauze wordt er productief verder gewerkt.

Een vriendin van mij pikte het aspect van ‘bewust pauze nemen” op tijdens ons gesprek op het verjaardagsfeest bij gemeenschappelijke vrienden. Zeer geboeid luisterde ze naar de bedoeling van zo’n Fika-moment, en haar lichaamstaal verraadde dat het idee haar diep raakte. De conclusie die ze letterlijk uitsprak was: “Wij zouden dat hier ook moeten invoeren, we lopen onszelf continu voorbij!” Met direct daarna : “Maar ik heb daar geen tijd voor, als we dat allemaal gaan doen wordt er na 15u niks meer gedaan, en dan moet ik ’s avonds bijwerken als mijn kinderen thuis rondlopen.” Dat moment van herademen toen ze het beeld van Fika voor zich zag verdween als sneeuw voor de zon. Jammer, want ik ben ervan overtuigd dat zij één van de mensen is die hier veel baat bij zou hebben. 

En dan besef ik dat er een oordeel klaar zit in mijn hoofd en beslis ik om even in de spiegel te kijken: in die spiegel zie ik een soms overwerkte mama die alles perfect wil doen, die momenteel thuiswerk doet in combinatie met 2 kids, omwille van de coronamaatregelen, en dit de eerste week als zeer stresserend ervaren heeft. Een mama die beseft hoe goed ze het heeft want zij en haar naasten zijn nog gezond en er zijn anderen die in de frontlinie iedere dag het beste van zichzelf geven om levens te redden, met ongetwijfeld veel fysieke en mentale gevolgen… Een gevoel van dankbaarheid wordt overschaduwd door een schuldgevoel omdat ik me in een ‘luxe-positie’ bevind. Dus doen wij wat gevraagd wordt: we blijven in ons kot!

Ik zie in diezelfde spiegel een mama die niet voldoende tijd maakt voor een Fika-moment, zelfs als ze nu continu thuis is en eigenlijk écht wel tijd heeft. Ik zie een mama die in een reflex overgaat tot het afwerken van to do-lijstjes van alle klussen in huis die waren blijven liggen. En ik zie… dat een aanpassing zich opdringt en dat de corona-situatie mij (en vele anderen) enkele lessen wil leren.

Les 1: Blijf van je gezondheid een prioriteit maken!

Tegen dat coronavirus kunnen we niet veel beginnen zolang er geen vaccin is. Wat we wél kunnen doen is onze immuniteit zo hoog mogelijk houden door elke dag  gezond te eten en te drinken, misschien wat extra aan te vullen met vitamine C of andere supplementen, te zorgen voor een goede nachtrust en voldoende beweging. 

Les 2: Geef angst geen kans!

Angst is nooit bevordelijk en heeft een grote impact op je mentaal welzijn. En als je weet dat je mentale en fysieke gezondheid altijd verbonden blijven en les 1 onthouden hebt, probeer dan vooral om je angst te neutraliseren door ademhalingsoefeningen, minder de nieuwsberichten te raadplegen (kies maximum 1 of 2 vaste momenten per dag) en een positieve mindset te installeren (kijk naar waar je wél dankbaar voor kan zijn, wat wél goed gaat, de kleine gelukjes)

Les 3: Van moet naar moed

En zo komen we onvermijdelijk terug bij de Fika-momenten.

We worden verplicht om momenteel op de pauzeknop te drukken, om thuis te blijven (indien je geen beroep hebt dat extra belast wordt door deze situatie) en creatief om te gaan met wat wél kan. Een dagelijks Fika-moment is dus haalbaar voor de meesten onder ons. Het probleem is eerder dat we geen zittend gat hebben, onrustig worden van een ontspannen koffiemoment en over het algemeen overtuigd zijn dat ‘niks doen’ enkel voor luie mensen is. Niet dus! Laat die verslaving aan dopamine (stofje dat vrijkomt als je een resultaat behaalt, dus ook als je iets van je to do-lijst kan schrappen) dus maar varen en ga voor serotonine (gelukshormoon, heeft kalmerend effect) tijdens een Fika-moment! 

Zeker als je weet dat serotonine een positief effect heeft op angstgevoelens (aha, daar is de link met les 2 weer!). 

Als je een beetje minder ‘moet’ van jezelf komt automatisch de ‘moed’ naar boven om wél eens even te gaan zitten, diep adem te halen en boeiende gesprekken te voeren met je huisgenoten! Wie weet wat je nog allemaal te weten komt. 

Les 4: Communiceer!

Dat brengt ons naadloos bij les 4: misschien word je nu wel geconfronteerd met het feit dat de communicatie tussen jou en je huisgenoten wat povertjes was. Of dat de digitale kanalen om te communiceren met familie en vrienden je beter of minder goed liggen. Hoe dan ook: we beseffen allemaal hoe belangrijk correcte communicatie is. We verwachten het van onze overheid, en zijn zelf ook verantwoordelijk voor een constructieve en verbindende communicatie met onze naasten, onze collega’s, vrienden enz. Heb jij het moeilijk? Praat er dan over zodat je bezorgdheden een uitweg vinden. Soms is het al genoeg om de spanning eraf te halen. Omgekeerd kan ook: misschien heeft iemand in je omgeving gewoon even een luisterend oor nodig, of misschien is iemand gefrustreerd en krijg jij de volle lading. Dit is het moment om je empathisch vermogen een boost te geven en meer dan ooit oprecht aan iemand te vragen “hoe gaat het met je?”, zonder te verwachten dat het antwoord altijd “goed” zal zijn. Neem je tijd voor de ander, luister oprecht en oordeel niet. Mogelijk vind je zulke gesprekken lastig en weet je niet wat zeggen op een bepaald moment? Dan zeg je gewoon “ik weet niet goed wat zeggen”. De stilte die daarna volgt zal de ander doen begrijpen dat je op dat moment de intentie hebt om écht te luisteren. En hij/zij voelt zich gehoord.

Les 5: Verbinding met jezelf

In hoeverre luister je oprecht naar jezelf en veroordeel je jezelf niet? Ook als jij het moeilijk hebt (want dat moment komt er!), wees dan mild voor jezelf en druk letterlijk even op die pauzeknop. Voel welk gevoel er naar boven komt en probeer na te gaan wat maakt dat dit gevoel er ineens is. En vooral: laat het gevoel er zijn. Vel geen oordeel. Keer even naar binnen en maak opnieuw verbinding met jezelf. Als je dit niet gewoon bent (en helaas is dat zo voor velen onder ons) kan dit ongemakkelijk aanvoelen en heb je de neiging om te vluchten in to do-lijstjes, eten, een wijntje of een sigaret. Ik daag je uit om net op dié momenten te gaan zitten. De ‘lockdown light’ verplicht ons om op onszelf te vertrouwen. Deze periode is een uitgelezen kans om te ontdekken waar jij wakker van ligt (en wat dus ook belangrijke persoonlijke waarden zijn voor jou), wat je miste in de drukte van alle dagen en nu ineens beseft, waar jij je prioriteiten wil leggen in de komende periode, ook na de lockdown. 

Na 4 weken ‘in mijn kot’ kan ik je verzekeren dat bovenstaande inzichten mij al veel kleine gelukjes gebracht hebben, én echte Fika-momenten met mijn gezin!

Ik kijk ernaar uit om dat na de lockdown verder te zetten met mijn familie en vrienden! In balans met de andere activiteiten uiteraard ;-).